Home > Roken

Roken en Gezondheidsrisico's

Roken veroorzaakt niet enkel chronische bronchitis, maar ook een plethora aan andere ziektes. Het vormt een groot risico op vroegtijdige sterfte.

Alle ziektes van de volgende lange lijst kunnen worden uitgelokt door te roken:

Nicotine Verslaving

Nicotine is het chemische product in tabak dat verslavend is en kan even verslavend zijn als cocaïne. Het verhoogt de vrijgave van een chemisch product in de hersenen, dopamine genoemd, dat ervoor zorgt dat men zich goed voelt. Het krijgen van die dopamine stimulering is een deel van het verslavingsproces.

Tabaksverslaving houdt zowel psychologische als fysische factoren in. Men kan sterke herhaaldelijke gedragingen ontwikkelen geassocieerd met roken. Men kan roken op bepaalde tijdstippen van de dag of na een maaltijd of in bepaalde locaties of onder bepaalde niveaus van stress. Deze gedragingen en routines die men met het roken associeert moeten aangepakt worden als men een tabaksverslaving wil overwinnen.

Iedereen die rookt loopt het risico om verslaafd te worden aan nicotine. Tabak roken is een gedrag dat dikwijls wordt vastgelegd tijdens de jeugd. Ongeveer 90% van de rokers begon met roken voor de leeftijd van 21 jaar, en velen starten zelfs voor 18 jaar.
Hoe jonger men met roken begon, hoe groter de kans dat men als volwassene een hevige roker wordt. In 2004 gaven 22% van de studenten toe dat ze rokers waren, en bijna 12% van de scholieren van de middelbare school. Hoewel het percentage van tieners die roken verminderde sedert 1990, lijkt de daling de laatste jaren stil te vallen.

Kinderen met twee rokende ouders zijn tweemaal meer vatbaar voor het overnemen van de rookgewoonten van hun ouders. En kinderen met rokende vrienden zullen waarschijnlijk vlugger sigaretten uitproberen. Blootstelling aan tabak in films en advertenties kan vooral bij jongere mensen de beslissing om te starten met roken of voortgaan met roken bïnvloeden.

Het overwinnen van nicotineverslaving is moeilijk en vraagt toewijding, ondersteuning en tijd. Hoe sneller men stopt met roken, hoe beter. Maar zelfs indien men lange tijd rookt, kan het stoppen van de nicotineverslaving plus het aannemen van een gezonde levensstijl veel van de schade die het roken veroorzaakte in het lichaam, omkeren.

Symptomen van Nicotineverslaving

Bij nicotineverslaving kan komen vaak de volgende tekenen en symptomen voor:

Men kan niet stoppen met roken. De patiënt heeft één of meer ernstige maar succesloze pogingen ondernomen om te stoppen.
Men ondervond sterke ontwenningsverschijnselen wanneer men trachtte te stoppen. Pogingen om te stoppen veroorzaakten fysieke tekenen en symptomen van verslaving, zoals verlangen naar tabak, angst, irritatie, rustloosheid, concentratieproblemen, hoofdpijn, slaperigheid, maagongesteldheid zelfs constipatie of diarree.
Men blijft roken ondanks de gezondheidsproblemen. Niettegenstaande problemen met longen of hart, kan de patiënt niet stoppen met roken.
Men geeft sociale of recreatieve activiteiten op om te kunnen roken. Men gaat niet meer naar bepaalde restaurants of stopte de omgang met vrienden of familie omdat men in die situaties niet kan roken.

De graad van verslaving hangt voor een deel af van hoeveel en hoe lang men rookt.

Hart- en vaatziektes

Ziektes van het hart en de bloedvaten zijn doodsoorzaak nummer 1 in de Westerse wereld en zeker bij rokers. De bloedvaten worden stijver en nauwer bij het ouder worden door continue kleine beschadigingen aan de vaatwanden.

Deze schade of atherosclerose treedt op door afzetting van cholesterol en vetten in de wanden van de bloedvaten. Roken versnelt het stijver en nauwer worden van de vaten, onder andere door de hoeveelheid slechte cholesterol in het bloed te verhogen. Door deze vernauwingen kunnen ook bloedklonters ontstaan met trombose en embolie tot gevolg.

Atherosclerose

Naargelang welke bloedvaten zijn aangetast, kunnen de volgende problemen optreden:

verstoppingen aan de kransslagader van het hart: risico op hartinfarct, angor, plotse sterfte; ongeveer 30% van alle hartinfarcten worden veroorzaakt door roken
verstoppingen in slagaders in de hersenen: beroerte (CVA - herseninfarct) met verlammingen, persoonlijkheidsveranderingen, verlies van zintuigen, invaliditeit en plotse dood tot gevolg
verstoppingen in de slagaders van de benen - perifeer vasculair vaatlijden: "etalagebenen", gangreen en amputatie
verstoppingen in de slagaders van de nieren: verhoging van de bloeddruk en nierfalen
verstoppingen van de slagaders van de penis: erectieproblemen

Andere ziektes van hart en vaten

hypercholesterolemie: roken veroorzaakt een stijging van de 'slechte' cholesterol (meer uitleg over cholesterol)
hypertensie: verhoogde bloeddruk
ziekte van Buerger: ontstekingen van aders, met mogelijk gangreen en amputatie tot gevolg, voornamelijk bij jonge, mannelijke rokers
aneurisma (uitstulping) van de aorta met mogelijks bloedingen en plotse sterfte

Kankers

Roken is de belangrijkste oorzaak van kanker in de wereld.
Rokers hebben een verhoogde kans op volgende kankers:

longkanker: 90% van alle longkankers worden veroorzaakt door roken!
mondkanker: 4x hogere kans bij rokers
neus- en sinuskanker
keelkanker
strottenhoofdkanker, vooral in combinatie met alcoholmisbruik: 9 op 10 gevallen zijn een gevolg van roken en/of alcoholmisbruik
slokdarmkanker
colonkanker
alvleesklierkanker: 1 op 4 gevallen zijn te wijten aan roken
blaaskanker: 4x hogere kans bij rokers
maagkanker
myeloïde leukemie (beenmergkanker)
leverkanker
nierkanker: 2x hogere kans bij rokers
baarmoederhalskanker
teelbalkanker
borstkanker
prostaatkanker: komt niet alleen vaker voor, maar is ook vaker dodelijk bij rokers

Ademhalingsziektes

COPD, emfyseem en chronische bronchitis: tot 90% van alle COPD gevallen wordt veroorzaakt door roken
astma komt vaker voor bij rokers en tabaksrook kan astma aanvallen (die soms dodelijk kunnen zijn) uitlokken
terugkerende infecties van de luchtwegen
verergering van astma
schade en functieverlies aan de longen

Oogproblemen

2 tot 3x hogere kans op cataract (grauwe staar)
Hogere kans op de ontwikkeling van Graves oftalmopathie
verhoogde kans op netvliesschade (maculadegeneratie)
amblyopie (verminderd zicht, kan uiteindelijk lijden tot blindheid)
jeukende en bloeddoorlopen ogen

Voortplantingsstelsel

Roken heeft een grote invloed op ons voortplantingsstelsel.

Gevolgen van roken bij vrouwen

verminderde vruchtbaarheid
vroegere menopauze

Gevolgen van roken bij mannen

mogelijks een verminderde vruchtbaarheid
daling van het aantal zaadcellen
erectieproblemen (zie onder hart- en vaatziektes)

Gevolgen van roken op baby's en foetussen

meer kans op sterfte van de foetus tijdens de zwangerschap
lager geboortegewicht van de baby
hogere kans op wiegendood van de baby indien de moeder rookt

Andere ziektes

ziekte van Graves
Type 2 diabetes (suikerziekte)
maag- en darmzweren
verergering van osteoporose en verhoogde kans op botbreuken
vlekken op tanden en tandvlees
periodontale ziekte: tandvleesontsteking, stinkende adem en tandverlies
blekere huid met meer rimpels door verlaagde bloedtoevoer naar de huid
slechtere wondheling (oa. na chirurgie)
verminderde immuniteitsreacties
meer kans op complicaties en sterfte na chirurgie
verlaging van het gehalte aan vitamine A in het bloed
verhoogde kans op de ziekte van Alzheimer en dementie bij mensen met een bepaald gen

Rokers nemen 25% meer ziekteverlof dan niet-rokers en leven gemiddeld 10 tot 15 jaar minder lang dan niet-rokers.

Deze negatieve effecten van roken zijn nog merkbaar jaren na het stoppen.

Gevolgen van Passief roken

Jammer genoeg veroorzaakt roken niet enkel problemen bij de rokers zelf. Ook passief roken of 'meeroken' kan ernstige problemen veroorzaken:

Kinderen

Kinderen die opgroeien in een huis waar één of beide ouders roken hebben meer kans op de ontwikkeling van verschillende ziektes:

kinderen waarvan de moeder rookt tijdens de zwangerschap hebben een lager geboortegewicht en meer kans op premature geboorte en sterfte tijdens de zwangerschap
3 tot 4 keer hogere kans op wiegendood
kinderen onder 2 jaar oud hebben een grotere kans op infecties aan de ademhalingswegen
2 maal meer kans op astma, astmatische bronchitis en allergieën
chronische ontsteking aan het middenoor
vertraagde groei van de longen
leerproblemen
kleinere lengte bij volwassenheid

In de Verenigde Staten kost een baby waarvan de moeder rookt tijdens de zwangerschap gemiddeld 704 dollar meer aan gezondheidskosten.

Volwassenen

irritatie van ogen, neus en keel
hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid
verergering van astma en allergieën
10 tot 30% hoger risico op longkanker: jaarlijks sterven er 3000 Amerikanen aan longkanker ten gevolge van meeroken
COPD en bronchitis
longinfecties
hoger risico op borstkanker
hoger risico op sterfte van de foetus bij zwangere vrouwen die passief roken
kanker van sinussen
verhoogd risico nierkanker
verhoogd risico longkanker
verhoogd risico op hart- en vaatziekten

Beschermende Effecten van Roken

Roken heeft niet enkel schadelijke effecten. Bij sommige ziektes heeft roken een gunstig effect:

Colitis Ulcerosa: een pijnlijke chronische ontsteking aan de dikke darm die bloederige diarree veroorzaakt, komt minder vaak voor bij rokers
pre-eclampsie: hoge bloeddruk bij zwangere vrouwen
hoewel roken borstkanker kan veroorzaken, lijkt het vrouwen met een genetisch defect dat borstkanker veroorzaakt, juist te beschermen
tijdelijke verbetering bij schizofrenie

De effecten van roken op de ziekte van Parkinson zijn niet duidelijk. Sommige studies tonen een gunstig effect aan, andere juist een ongunstig effect.